Dombra
Kazak halkının köklü geçmişe sahip iki telli yaylı müzik aleti. Dombranın şıngırdak, pala dombra, üç telli dombra, armut şekilli dombra, tumar dombra gibi çeşitleri bulunmaktadır. Araştırmacılar, 19. ve 20. yüzyılda dombraların cumhuriyet bölgelerinde bulunan çeşitlerini şu gruplara ayırmaktadır: Batı Kazakistan modeli; Orta Kazakistan ve Doğu Kazakistan modeli; Güney Kazakistan ve Cetisu modeli. Bu alet, müzik (küy) icra etmek, şarkı, destan ve türküleri eşlik etmek için kullanılır. Dombra, ağaçtan tek parça olarak oyulup ve birleştirilerek yapılır. Telleri eskiden keçi bağırsaklarından çekilerek yapılırken, günümüzde misina kullanılmaktadır. Dombranın on dokuz civarında tuşu bulunmaktadır. "Turan" grubundaki dombra ustası Narbek Ohanov ağaçtan tek parça halinde oyarak yapmıştır.
Üç Telli Dombra
Üç telli dombra, Kazak halkının dombra türü bir müzik aletidir. Bu alete bazen "çift bükümlü dombra" da denir. Adından da anlaşıldığı gibi, telleri üç tanedir. Genellikle Doğu Kazakistan ve Cetisu bölgelerine yayılmıştır. Gruptaki üç telli dombra usta Almas Mustafaev tarafından özel siparişle yaptırılmıştır. Bu alet, Abay Kunanbaev’in Ihlas Müzesi’nde bulunan üç telli dombrasının bir kopyasıdır.
Şerter
Şerter, Kazak halkının köklü geçmişe sahip üç telli yaylı müzik aletidir. Boyutu günümüzdeki dombralara göre biraz daha kısadır. Bu alet, bilim insanları tarafından kopuza da benzetilmektedir. Çünkü eski zamanlarda şerterin gövdesi ağaçtan tek parça olarak oyulmuş, üstü deri ile kaplanmış ve telleri at kılından yapılmış, tuşları yokmuş. Günümüzde şerter geliştirilmiştir. Gövdenin üst kısmına ahşap kapak yerleştirilmiş, alt kısmı ise yarı deri ile kaplanmış ve on üç ile yirmi iki arasında tuş eklenmiştir. Şerterin yeniden canlanmasında bilim insanı ve etnograf Bolat Sarıbaev’in katkısı büyük olmuştur. «Turan» grubunda kullanılan şerter, usta Nurlan Abdirahman tarafından yapılmıştır.
Şinkildek
Alet, dombranın küçük çocukların eline uygun olacak şekilde küçültülmüş versiyonudur. Şinkildek, çocuklar dombrası olarak da adlandırılır. Adından da anlaşılacağı üzere, sesi ince olur. Gruptaki şinkildek "Şerter" firmasından üretilmiştir. Genel olarak grup tarihindeki aletin üst kapaklarının aşınması ve incelmesi nedeniyle şinkildek iki kez değiştirilmiştir.
Jetıgen
Jetıgen, Kazak halkının çok telli müzik aletidir. Adından da anlaşılacağı gibi, eski türü yedi telliydi. Telleri at kılından yapılırken, perdeleri koyun kemiğinden (asık) kullanılırdı. Jetıgen, unutulmuş bir alet olup, 20. yüzyılın ikinci yarısında yeniden canlanmaya başlamıştır. Günümüzde jetıgen geliştirilmiştir. Yaklaşık yirmi üç teli vardır ve telleri naylondan yapılırken, perdeleri ağaçtan yapılmaktadır. Jetıgen’in yeniden canlanmasında bilim insanı ve etnograf Bolat Sarıbaev’in katkısı büyüktür. Alet, zamanın gereksinimlerine uygun olarak geliştirilmiş ve alet yapımcıları ile yakın işbirliği içinde çalışarak repertuvarını zenginleştiren jetıgenci bilim insanı Nurgül Jakıpbek’in de önemli katkıları bulunmaktadır. Günümüzde jetıgen, Kazakistan’ın tüm bölgelerine yayılmış ve yapımcılarının da sayısı artmıştır. «Turan» grubundaki jetıgen, "Şerter" atölyesinden üretilmiştir. Alet, grubun konser turlarına uygun olarak, el bagajı olarak uçağa rahatça alınabilmesi için ortasından ayrılabilir ve toplanabilir şekilde yapılmıştır. «Turan» grubunun eserlerinde jetıgen’in bir başka türü olan baş jetıgen de kullanılmaktadır.
OTHERS
OTHERS